Ernstige zorgen over effecten woonakkoord

De woningmarkt is volkomen vastgelopen door onhandig overheidsbeleid en de economische crisis.  Dit leidt tot veel leed en problemen in de samenleving. Helaas biedt het onlangs gesloten woonakkoord onvoldoende handvatten om de problematiek op te lossen. Eerder het tegendeel. Het akkoord is gesloten vanuit de wens het overheidstekort terug te dringen en niet vanuit de noodzaak de woningmarkt vlot te trekken. Dit valt beide regeringspartijen te verwijten.

In deze brief spreken wij, de PvdA Zutphen – Warnsveld, onze ernstige zorgen uit over:

• de effecten van het woonakkoord op de huurders in de sociale sector,
• de leefbaarheid in de wijken en
• de werkgelegenheid in de bouwsector.

Wij doen een dringend beroep op de lokale woningbouwcorporaties, gemeente, bewoners en bewonerscommissies om te komen tot een innovatieve aanpak voor de ontstane problematiek. Ook al is de mate van invloed, door het Rijksbeleid, die we kunnen uitoefenen beperkt. Ondertussen nemen wij het initiatief om verder van gedachten te wisselen over de vraag wat er in onze gemeente wel mogelijk is. Doelstelling is te komen met ideeën voor betaalbaar wonen, bevorderen van de leefbaarheid en stimuleren van mobiliteit op de huizenmarkt. Bij de pakken neerzitten is in ieder geval geen optie.

Het woonakkoord heeft veel gevolgen voor woningbouwcorporaties, waaronder Ieder1, OnsHuis en Woningbedrijf Warnsveld. Zij worden hierdoor gedwongen zich terug te trekken tot hun  primaire taken: de verhuur, het beheer en de bouw van sociale woningen. Het verbeteren van de leefbaarheid in de wijken hoort daar dan niet meer bij, maar is volgens ons wel essentieel. De woningcorporaties moeten een heffing oplopend tot 1,7 miljard euro in 2017 afdragen aan de staatskas. Een afspraak die reeds in het lenteakkoord is gemaakt tussen de VVD, CDA, D66, GL en CU. Deze heffing zou opgebracht kunnen worden door het verkopen  van (huur)woningen, ware het niet dat de koopmarkt nu volledig vast zit. Het kopen van een huis is een risico is dat maar weinig mensen durven te nemen. En dat zien corporaties, zoals Ieder1, terug in de teruglopende inkomsten uit de verkoop van woningen.

Er lijkt dus weinig anders op te zitten dan het doorberekenen van de heffing aan de huurders, zoals woningbouwcorporatie Ieder1 per direct doet. Dit is in feite niets anders dan een door het Rijk opgelegde buitengewoon hoge lastenverzwaring voor mensen met een laag inkomen. En dat is zuur. De gevolgen zijn enorm, blijkt ook uit een brief van de samenwerkende bewonerscommissies Zutphen die wij onlangs hebben mogen ontvangen. In combinatie met de naar beneden bijgestelde huursubsidiegrens leidt de doorberekening  ertoe dat alleenstaande ouderen 40% en gezinnen met kinderen 30% van hun lage netto inkomen besteden aan kale huur. Tel daar bij op een verplichte ziektekostenverzekering, de rekeningen voor gas, water en elektriciteit en je snapt hoeveel er over blijft voor voedsel, kleding, sport, telefoon en vervoer. Een tweede maatregel is de inkomensafhankelijke huurverhoging voor inkomens boven de € 33.000,-. Hierbij tekenen wij overigens wel aan dat mensen die meer kunnen betalen dan de prijs van een sociale huurwoning dat ook zouden moeten doen. Corporaties heroverwegen diverse investeringen, waaronder de bouw van nieuwe woningen en trekken zich terug uit projecten die de leefbaarheid in wijken bevorderen. Gelukkig wordt er nergens gekort op het onderhoud van woningen, maar wordt er ook niet extra in geïnvesteerd.

Voor de PvdA Zutphen – Warnsveld is niet duidelijk of onze woningbouwcorporaties voldoende maatregelen hebben getroffen om de eigen bedrijfskosten naar beneden bij te stellen. Tegelijkertijd realiseren wij ons ook dat het benodigde geld niet wordt opgebracht door enkel interne kostenbesparing of putten uit het eigen vermogen. Wel vragen wij ons af waarom Ieder1 heeft gekozen voor de combinatie van het per direct – en in één maximale klap – doorberekenen van de heffing aan de huurders en het toepassen van de inkomensafhankelijke huurverhoging,  terwijl bijvoorbeeld corporatie OnsHuis, die er echt wel een stuk slechter voor staat, slechts de tweede maatregel toepast. Want, laten we wel wezen. Het aanbieden van betaalbare huurwoningen voor mensen met lage inkomens is de belangrijkste peiler van het sociale huurbeleid. Heeft Ieder1 voldoende om zich heen gekeken en mogelijkheden afgewogen en daarna pas tot de conclusie gekomen dat doorberekening van de heffing aan de huurders de enige optie was?

Hoe het ook zij, de stelling van de PvdA Zutphen – Warnsveld is dat de combinatie van huidige maatregelen: verhoging van de huren, stopzetten van projecten en beraden op investeringen, op korte termijn geld opleveren voor de betaling aan de rijksoverheid, maar op langere termijn meer gaan kosten. Steeds meer mensen zullen moeite krijgen de  maandelijkse huur op te brengen, de doorstroming op de huur- en koopmarkt zal afnemen net als de waarde van de bestaande woningvoorraad door de afnemende investeringen van zowel huurders als corporaties. Daarnaast zal het aantal bouwprojecten afnemen.  Dat betekent een toename van de werkloosheid in de bouwsector en extra verliezen op de grondexploitatie van de gemeente, met alle gevolgen van dien voor de gemeentelijke begroting. Daarnaast betekent het een toename van de armoede, ook in termen van leefbaarheid. Een negatieve spiraal, waar juist een positieve en creatieve impuls gewenst is.

Juist door deze gedeelde belangen en verantwoordelijkheden van gemeente en corporaties vinden wij dat er meer samengewerkt kan worden tussen de coöperaties, gemeente, bewoners en bewonerscommissies. Alleen door samenwerking kunnen er oplossingen gezocht worden. De urgentie hiertoe spreekt ook uit de onlangs in de gemeenteraad gepresenteerde woonvisie ‘Ik woon in Zutphen’ en uit de brandbrief van de gezamenlijke bewonerscommissies uit Zutphen. Daarom neemt de PvdA Zutphen – Warnsveld het initiatief om verschillende partijen uit te nodigen om met ons van gedachten te wisselen over de vraag wat wij hier daadwerkelijk aan kunnen doen!

Wellicht kan Ieder1 de verkoopprijzen van zijn woningen naar beneden bijstellen. Op die manier kunnen meer huurders de overstap maken naar een koophuis. De opbrengsten kunnen naar de Rijksoverheid ten behoeve van de heffing. En dus in mindering gebracht worden op de doorberekening van deze heffing aan de huurders. Wij denken zelf na over de mogelijkheid dat de  gemeente bijspringt als mensen geld tekort komen voor de inrichting van een nieuwbouwhuis van Ieder1 of de dekking van de kosten koper bij een bestaande woning. Kosten die ook niet meer meegefinancierd mogen worden, sinds het woonakkoord. In andere gemeenten worden initiatieven ontplooit die misschien ook wel interessant zouden kunnen zijn voor Zutphen. Edam-Volendam bouwt een eigen Starterswijk, zonder erop te willen verdienen. De nieuwe woningen vliegen als zoete broodjes over de toonbank. Resultaat is dat de wachtlijst voor een betaalbare huurwoning slinkt, de doorstroming op de koopmarkt op gang komt en werkgelegenheid  wordt gestimuleerd. Het stimuleren van werk zien we ook in Assen, waar de gemeente zelf  huurwoningen bouwt om niet langer te hoeven wachten op ontwikkelaars. In Amsterdam wordt gestudeerd op een stadshypotheekbank, ten behoeve van mensen die een huis willen kopen maar bij een gewone bank geen hypotheek krijgen door de strengere regelgeving.

Om woonlasten te drukken kan eventueel nagedacht worden over duurzame renovatie van de bestaande bouw. De huurprijs daalt daar weliswaar niet van, maar de energierekening wel en bovendien levert dit ook weer werk op. Voorts kan in Zutphen op wijk- of buurtniveau bijvoorbeeld een rondetafel gesprek geïnitieerd worden tussen corporatie, welzijnsorganisatie, Het Plein en Delta, gemeente en bewoners om te bespreken wie wat kan doen als het gaat om het bevorderen van de leefbaarheid en plegen van onderhoud. Immers, niet alleen de woningbouwcorporaties zijn belanghebbend als het gaat om deze onderwerpen. Dit gaat ook huurders en organisaties aan en door participatie kunnen deze medeverantwoordelijkheid dragen voor het voortbestaan van de corporaties. Een volgend idee zou het oprichten van een gemeentelijk noodfonds voor mensen die financieel in de knel komen door de gestegen huurprijzen kunnen zijn. Waarmee we maar willen aangeven dat we hard aan het nadenken zijn over eventuele passende mogelijkheden voor de ook in de gemeente Zutphen ontstane problematiek, zonder pasklare antwoorden te hebben liggen.

Het kan zijn dat ook u ideeën en suggesties heeft om wonen betaalbaar te houden, de leefbaarheid te bevorderen en de doorstroming op de huizenmarkt te stimuleren. Laat ons dat vooral weten via onderstaand reactieformulier!

Annelies de Jonge en Flip Hatzman
Beide zijn raadslid in de gemeente Zutphen namens de PvdA.